Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία στη χώρα. Ένας χρόνος ανείπωτου πόνου και οργής για τις 57 ζωές που χάθηκαν άδικα.
Ένας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα, από τη νύχτα που «πάγωσε» όλη η Ελλάδα και 57 άνθρωποι χάθηκαν εντελώς άδικα, ενώ δεκάδες ήταν και οι τραυματίες. Από την βραδιά που 57 μητέρες δεν άκουσαν ποτέ το «μαμά έφτασα».
Ήταν 28 Φεβρουαρίου του 2023, αργά το βράδυ και συγκεκριμένα λίγο μετά τις 23:00, όταν συνέβη η τραγωδία στα Τέμπη και ακόμα δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη και οι συγγενείς των θυμάτων ζητούν μόνο αυτό.
Οι περισσότεροι από τους επιβάτες του τρένου ήταν νέοι άνθρωποι που είχαν πάει να διασκεδάσουν το τριήμερο της αποκριάς και επέστρεφαν στις πόλεις τους. Κάποιοι από αυτούς είχαν πάει στις ιδιαίτερες πατρίδες τους και γύριζαν στις πόλεις που σπούδαζαν.
Οι πρώτες πληροφορίες
Οι πρώτες ειδήσεις στο διαδίκτυο ανέφεραν σύγκρουση τρένων και στα πρώτα έκτακτα δελτία λίγο μετά τα μεσάνυχτα γινόταν λόγος για τραυματίες, εγκλωβισμένους και φωτιά στα βαγόνια.
Το ατύχημα σημειώθηκε λίγο μετά τις 23:00. Η επιβατική αμαξοστοιχία με 350 επιβάτες που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη συγκρούστηκε με την εμπορική που έκανε την αντίθετη διαδρομή. Το ατύχημα έγινε στο ύψος του Ευαγγελισμού, κοντά στα Τέμπη.
Μέχρι τις 12:00 είχαν φθάσει στο σημείο πυροσβέστες και ασθενοφόρα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας πέντε λεωφορεία μετέφεραν διασωθέντες στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης. Απ’ αυτούς, κάποιοι μεταφέρθηκαν στο ΑΧΕΠΑ και άλλοι στο νοσοκομείο «Γεννηματάς» για τις πρώτες βοήθειες.
Τα νοσοκομεία της περιοχής άνοιξαν εκτάκτως και σε «συναγερμό» ήταν ορισμένα νοσοκομεία στην Αθήνα αλλά και το «Παπανικολάου» στη Θεσσαλονίκη, ενώ λίγη ώρα αργότερα δόθηκε στη δημοσιότητα η πρώτη ανακοίνωση της Hellenic Train, η οποία έκανε γνωστό ότι 350 άτομα επέβαιναν στην αμαξοστοιχία.
Οι πρώτες μαρτυρίες- «Πάμε κι όπου βγει»
Οι ρεπόρτερ ξεκίνησαν να φτάνουν στο σημείο της τραγωδίας, με τους επιβάτες που είχαν σωθεί να μιλούν στις κάμερες. Ένας από αυτούς ανέφερε: «Όταν είχαμε μείνει στο Παλαιοφάρσαλο με καθυστέρηση, όταν ακούς τον μηχανοδηγό να μιλά με τον υπεύθυνο των εισιτηρίων και να λέει “πάμε και όπου βγει”, σίγουρα είσαι προϊδεασμένος ότι κάτι δεν θα πάει καλά. Ναι, το άκουσα μέσα των ασυρμάτων. Πάμε και όπου βγει. Αυτό ακριβώς και τίποτα άλλο. Μας καθυστέρησαν λόγω 15 λεπτά φόρτου κίνησης των σιδηροδρομικών γραμμών γιατί ήταν μονής οδού. Μάλλον έπρεπε να καθυστερήσουμε παραπάνω…».
Οι πρώτες αναφορές για νεκρούς
Σιγά σιγά ξεκίνησαν οι πληροφορίες για νεκρούς, τραυματίες (κάποιοι από αυτούς σοβαρά) αλλά και αγνοούμενους.
Μάλιστα, αρκετοί ήταν οι επιβάτες που κατάφεραν να βοηθήσουν και να σώσουν άλλους συνεπιβάτες τους, ενώ δυστυχώς για κάποιους ήταν πολύ αργά.
Όσο περνούσαν οι ώρες και ξημέρωνε η 1η Μαρτίου ο αριθμός των νεκρών, των αγνοούμενων και των τραυματιών αυξανόταν. Οι περισσότεροι νέοι, 20-25 ετών που σπούδαζαν και επέστρεφαν από το τριήμερο.
Οι γονείς έφταναν στο σημείο
Οι γονείς ξεκίνησαν να φτάνουν στο σημείο, ώστε να παραλάβουν τα παιδιά τους που είχαν σωθεί, ενώ άλλοι για να μάθουν κάτι για τα δικά τους που ήταν στην λίστα των αγνοούμενων.
Οι μαρτυρίες και οι περιγραφές συνέχιζαν να είναι σοκαριστικές, με τους περισσότερους να αναφέρουν πως από κάποιο σημείο κι έπειτα είχαν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως κάτι δεν πήγαινε καλά.
Τα πρώτα βαγόνια και το κυλικείο
Οι πληροφορίες από τους διασώστες για τα πρώτα βαγόνια και όσους ήταν στο κυλικείο δεν ήταν καλές και όπως αποδείχτηκε στην συνέχεια σχεδόν όλοι όσοι βρίσκονταν εκεί σκοτώθηκαν. Ο μοναδικός επιζώντας του πρώτου βαγονιού, ο 21χρονος Γεράσιμος είναι εδώ κι ένα χρόνο σε κώμα, όπως ανέφερε η μητέρα του.
«Ο Γεράσιμος δίνει τιτάνια μάχη. Ακόμα, όλα είναι κρίσιμα, δεν νοείται κάτι άλλο, από το να είμαι σε δίπλα του, απερίσπαστη, ανεπηρέαστη. Μόνο τα λόγια των γιατρών και οι αποφάσεις για τα επόμενα βήματα. Ψάχνω το βλέμμα, την φωνή, την μουσική του… και το μόνο που μπορώ να σκεφτώ πιο πέρα από το παιδί μου είναι αυτό: “Ποτέ να μην ξανασυμβεί'”», είπε μεταξύ άλλων.
«Και η μόνη τιμωρία όσων φταίνε είναι μπουν στη θέση μας. Όχι αυτών που “έφυγαν”. Αλλά στη θέση όσων έμειναν. Ακόμα δεν μπορώ να αντικρίσω την εικόνα με τα δύο βαγόνια σε ορθή γωνία. Ξέρω όμως, με κάθε λεπτομέρεια, κάθε ιατρική πληροφορία, και παίρνω αποφάσεις στην θέση του. Ο Γεράσιμος έναν χρόνο μετά είναι σε κώμα. Και η εξέλιξη της κατάστασής του είναι απρόβλεπτη. Ο Γεράσιμος έχει κάνει δυο εγχειρήσεις. Η πρόγνωση είναι “φτωχή”. Όμως πέρα από την αγάπη μου, μόνο την ελπίδα και την πίστη έχω να του δώσω. Του έχω εμπιστοσύνη, έχει κερδίσει πολλές μάχες. Μέσα από την καρδιά μου είμαι ευγνώμων για τους ανθρώπους που προσεύχονται για το παιδί μου. δίνουν και σε μένα δύναμη. Η σημερινή απόλυτη προτεραιότητά μου, δεν αφήνει περιθώρια για οτιδήποτε άλλο», κατέληξε η μητέρα του Γεράσιμου.
Η επόμενη ημέρα με προσαγωγές και συλλήψεις
Τα ξημερώματα τις 1ης Μαρτίου του 2023 έγινε γνωστό ότι ο σταθμάρχης βάρδιας του ΟΣΕ Λαρίσης, στη βάρδια του οποίου συνέβη η τραγωδία, καθώς και ο κλειδούχος της γραμμής, οδηγήθηκαν στο Αστυνομικό Τμήμα της Λάρισας.
Στις 10.00 το πρωί ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου δήλωσε ότι θα γίνει έρευνα από τις αρμόδιες Αρχές.
Το πρωί της ίδιας ημέρας ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος ανέθεσε την εποπτεία της προανάκρισης για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Εφετών Λάρισας Σταμάτη Δασκαλόπουλο. Παράλληλα, με απόφαση του Πρωθυπουργού κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος για τα θύματα από την 1η έως και την 3η Μαρτίου 2023 με μεσίστια έπαρση σημαίας σε όλα τα δημόσια κτίρια.
Στην συνέχεια έγινε γνωστό ότι συνελήφθη και επισήμως ο σταθμάρχης του ΟΣΕ από το Τμήμα Τροχαίας Λάρισας.
Απαντώντας στις ερωτήσεις των αστυνομικών, ο σταθμάρχης είπε πως δεν ανέφερε στον μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας 62 πως θα κυκλοφορούσε σε γραμμή ανόδου, προτού αναχωρήσει από τον σταθμό της Λάρισας.
Ερωτηθείς αν η μη γραπτή και προφορική ενημέρωση του μηχανοδηγού συνετέλεσε στο δυστύχημα, απάντησε «πιθανόν ναι», ενώ σε άλλο σημείο, είπε πως ήταν «αμέλειά του» το γεγονός ότι δεν έδωσε γραπτή ειδοποίηση.
Οι αρχικές εκδοχές για το τι συνέβη
Κανείς δεν μπορούσε να πει με ακρίβεια τι συνέβη και γιατί. Ωστόσο οι πρώτες εκδοχές για τα αίτια της τραγωδίας είχαν αρχίσει να ακούγονται. Ήταν οι εξής:
1. Εδώ και παραπάνω δύο δεκαετίες δεν υπάρχουν τα κατάλληλα συστήματα (π.χ. φανάρια ή υπολογιστής ελέγχου) για να μπορέσουν οι σταθμάρχες και οι μηχανοδηγοί να ελέγξουν αν βρίσκονται στη σωστή γραμμή. Το καταγγέλλουν τόσο οι μηχανοδηγοί όσο και οι υπάλληλοι, υποστηρίζοντας πως εδώ και 25 χρόνια (!) δεν υπάρχει αυτό το σύστημα ελέγχου που θα επέτρεπε στους εργαζόμενους να να ελέγξουν αν βρίσκεται η αμαξοστοιχία στη σωστή γραμμή, κι αν έρχεται τρένο από την αντίθετη κατεύθυνση.
2. Δόθηκε λάθος εντολή στους μηχανοδηγούς και μπήκαν τα δύο τρένα στην ίδια γραμμή, με αποτέλεσμα να έρθει η μετωπική σύγκρουση. Οι δύο αμαξοστοιχίες ήταν για αρκετή ώρα πάνω στην ίδια γραμμή, με αντίθετη πορεία, χωρίς κάποιος να αντιληφθεί αυτό που έρχονταν.
Η οργή των συγγενών, οι πρώτες δηλώσεις των πολιτικών και η παραίτηση του υπουργού
Η οργή των συγγενών ξεχείλιζε, πέρα από τους νεκρούς ήταν δεκάδες και οι αγνοούμενοι και οι τραυματίες με τους γονείς να μην ξέρουν σε ποιον να απευθυνθούν. Άνθρωποι έφταναν στα νοσοκομεία της περιοχής μήπως μπορέσουν να μάθουν κάτι.
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πήγε στο σημείο της τραγωδίας και είχε αναφέρει μεταξύ άλλων στο μήνυμά του: «Ευχαριστώ από καρδιάς τις γυναίκες και τους άνδρες του κρατικού μηχανισμού που κινητοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή. Πυροσβέστες και διασώστες, στελέχη του ΕΚΑΒ, της Αστυνομίας, της Αυτοδιοίκησης, όπως και τους γιατρούς και υγειονομικούς και τους ψυχολόγους στα νοσοκομεία μας. Έκαναν και κάνουν το καλύτερο δυνατό σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Συνάντησα συγγενείς των θυμάτων και των αγνοουμένων στο νοσοκομείο της Λάρισας. Μέσα στον ανείπωτο πόνο τους, με περίσσευμα αξιοπρέπειας, με ρώτησαν “γιατί”. Και μου είπαν “ποτέ ξανά”. Τους οφείλουμε μία ειλικρινή απάντηση».
Ο τότε υπουργός Μεταφορών, Κώστας Αχ. Καραμανλής, παραιτήθηκε από την θέση του. Αξίζει να σημειωθεί πως λίγες μόλις ημέρες πριν από την τραγωδία, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση της αντιπολίτευσης, ο κ. Καραμανλής είχε διαβεβαιώσει για την ασφάλεια των τρένων.
Στην δήλωση παραίτησης του είχε αναφέρει μεταξύ άλλων: «Δυστυχώς, οι προσπάθειες αυτές δεν ήταν αρκετές για να αποτρέψουν ένα τέτοιο δυστύχημα. Κι αυτό είναι πολύ βαρύ για όλους μας και για εμένα προσωπικά».
Οι εικόνες και τα βίντεο από την στιγμή της σύγκρουσης
Οι πρώτες εικόνες αλλά και τα βίντεο μέσα από τα βαγόνια μετά από την σύγκρουση είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Τα είχαν τραβήξει επιβάτες με τα κινητά τους. Οι διάλογοι συγκλόνιζαν.
Οι μισοί επιβάτες προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους άλλους και ρωτούσαν αν είναι κανείς ζωντανός. Οι μαρτυρίες συνεχίζονταν και προκαλούσαν σοκ.
Υπήρξαν και οι «ήρωες» επιβάτες που έσωσαν πολλούς συνεπιβάτες τους. Ένας από αυτούς ο 20χρονος φοιτητής Ανδρέας Αλικανιώτης μίλησε αργότερα για τις εφιαλτικές στιγμές που έζησε το μοιραίο βράδυ της σύγκρουσης των τρένων.
«Έκανα αυτό που ένιωθα να κάνω ως άνθρωπος» είπε ο νεαρός άνδρας και περιέγραψε τη στιγμή της σύγκρουσης, λέγοντας ότι λίγο πριν συνομιλούσε με φίλους τους, για να τον παραλάβει κάποιος από τον σταθμό, επειδή είχε καθυστέρηση το τρένο. «Εκείνη την ώρα έγινε η σύγκρουση. Την ώρα της έκρηξης βρέθηκα στον αέρα μαζί με τρεις συμφοιτητές μου, όλοι βρισκόμασταν στο δεύτερο βαγόνι».
